‘Het doet wat met je als je een cliënt achteruit ziet gaan, terwijl je er als team alles aan doet om dit tegen te gaan. Je wilt graag dat het goed gaat met je cliënten. Dat ze zich fijn, veilig en ook echt thuis voelen’, vertelt Leonie Tijman Op Smeijers (54 jaar). Ze is coach en werkt al meer dan 20 jaar bij Aveleijn, locatie Gravenallee op het terrein van de Zusters Franciscanessen in het buitengebied van Denekamp. ‘Als team ga je tot het uiterste voor je cliënten. Toch zagen we Kim* zowel fysiek als mentaal achteruit gaan. En dat ondanks alles wat we al aangeboden hadden. Van extra medische zorg tot één-op-één begeleiding, zowel bij wonen als dagbesteding. Maar wat we ook deden, we zagen helaas geen verbetering. Tot ons het bestaan van ICOT, het Intern Crisis Ondersteuningsteam van Aveleijn, ter ore kwam. Na een fijne kennismaking zijn we tot een mooie samenwerking gekomen. Goed voor de cliënt én ook voor ons als team. We kregen vooral bevestiging en waardering voor onze aanpak tot nu toe. Ook ons vermoeden, om te accepteren wat het is, werd bekrachtigd door het team. Al met al bracht het rust in de groep en ook voor Kim persoonlijk. Dat uitte zich de afgelopen weken in af en toe een glimlachje, een zucht van ontspanning. Het zijn kleine dingen die ze nu weer laat zien. Wij herkennen ze als positieve signalen. Ja, blij dat we op tijd de uitgestoken hand van ICOT aangenomen hebben.’
Ontwikkelplan en extra zorg
Bij Gravenallee wonen 35 cliënten. Het is een Hoog Alert locatie, voor intensieve begeleiding en behandeling. Marlou Helthuis (25 jaar) is persoonlijk begeleider van Kim en werkt erg graag op locatie Gravenallee. ‘We hebben een fijn en stabiel team. Veel ‘vaste’ gezichten, iets wat belangrijk is voor onze cliënten. De situatie rond Kim was moeilijk, maar er was geen sprake van crisis. Nog niet, maar eerlijk gezegd voelden we ons soms wel een beetje machteloos en moe. Je wilt zo graag iets doen om je cliënt weer gelukkig te zien. Maar Kim werd met de tijd verdrietiger, neerslachtiger en soms ook agressief. Ze begon gedrag te vertonen dat we helemaal niet van haar kenden, zoals verstoring van het dag-nachtritme en het over elkaar aantrekken van verschillende kledingstukken.’ Vele jaren geleden werd bij Kim het syndroom van Phelan-McDermid vastgesteld. Een aangeboren, zeer zeldzame aandoening waardoor ze ontwikkelachterstand heeft. Kenmerkend is ook dat ze vrij onsamenhangend spreekt. ‘Je moet echt goed opletten om haar te volgen, want ze springt van de hak op de tak.’ Marlou kent haar cliënt inmiddels drie jaar. ‘We hebben een hechte band, en ja, ik was natuurlijk ook nauw betrokken bij het ontwikkelplan voor Kim. Maar alles wat we probeerden werkte na een tijdje niet meer. Het zorgen voor regelmaat, het meebewegen met haar ritme, de nabijheid… Voor ons gevoel liepen we steeds meer achter de feiten aan.’
Voorkomen van doorplaatsing
Marlou vertelt over de driehoek rond de cliënt. ‘Daarbinnen bespreek je als persoonlijk begeleider van de cliënt de situatie met je coach en een gedragskundige. Je weet dat de optie ‘doorplaatsing’ bestaat als het écht niet meer gaat, maar voor Kim was deze optie niet eens bij ons opgekomen. Ik denk simpelweg, omdat dit geen oplossing zou zijn voor haar situatie.’ Leonie knikt bevestigend. ‘Kim was één van de eerste bewoners van de nieuwbouw van Gravenallee (2013). Ze voelt zich hier thuis. Ze hoort hier en we willen haar hier houden. Als team geloven we dat doorplaatsing van Kim de situatie eerder zou verergeren dan verbeteren. Voor ons telde dan ook alleen die ene belangrijke vraag: wat is er nou precies aan de hand met Kim en hoe kunnen we haar helpen.’
Waardevolle verdiensten
Het Intern Crisis Ondersteuningsteam (ICOT) bestaat uit gedragswetenschappers, begeleiders, verpleegkundigen en managers die werkzaam zijn op allerlei verschillende plekken binnen Aveleijn. Leonie herinnert zich de startfase van de samenwerking met ICOT nog goed. ‘Na kennismaking en toelichting op onze casus rond Kim, planden we een meeloopmoment voor één van de leden van ICOT. Dat een professional vanuit de eigen organisatie, maar met een hele frisse blik, meekeek en meedacht met ons, voelde als eerste verdienste. Ze liep letterlijk een dienst mee, stelde ondertussen vragen, maar observeerde vooral. Dit koppelde ze terug binnen het ICOT, waarna ze een verslag opstelden. Daarin werden aanbevelingen gedaan en werden verschillende facetten van ons werk belicht. Naast team- en medische aspecten was dat de communicatie met Kim. Een praktische tip ten aanzien van communicatie was bijvoorbeeld het meer visueel maken van de bedoeling. Concreet voorbeeld: de pyjama op bed leggen als teken van bedtijd. Andere tip was het nog wat meer laten meebewegen van het dagprogramma aan het natuurlijke ritme van Kim. Dit deden we ook al wel, maar hieruit kwamen nog een paar mooie leer- en bespreekpunten voort.’
Opbrengt samenwerking
Leonie en Marlou kijken elkaar glimlachend en voldaan aan. ‘Het is goed geweest om ICOT in te schakelen. Het heeft ons nieuwe inzichten gegeven, maar het verzekerde ons ook van het feit dat onze gezamenlijke aanpak al heel goed was. We accepteren Kim zoals ze is, ook als we geen stabilisatie of ontwikkeling meer zien. Dat geeft rust en comfort, voor haarzelf en voor de groep. De samenwerking met ICOT heeft ons als team nog sterker en hechter gemaakt. We leerden elkaars eigenschappen en voorkeuren beter kennen en weten hoe we deze in de praktijk nog meer tot hun recht kunnen laten komen.’
*Kim is niet de echte naam van de cliënt. We noemen haar zo in deze casus uit respect voor haar privacy.
