Het duurzame bestaan in de tuinen van Rohaan
Kweken met Zorg in een biodiverse, ecologische voedseltuin
“Een willekeurige bezoeker van locatie Rohaan in Markelo zal misschien denken; ‘oh leuk,.. mooie moestuin waar jullie zo samen in werken. Maar…” benadrukt begeleider Dirk-Jan Wessels; “over iedere vierkante centimeter is nagedacht. Het idee achter de biodiverse en ecologische moestuin van Rohaan, is dat we stap voor stap en in samenwerking met de bewoners, de begeleiders en de kok de bestaande moestuin herinrichten, passend bij de locatie en de duurzaamheidsdoelstellingen van Aveleijn. Zo onderhoudsarm mogelijk, want het mag geen extra belasting worden voor het zorgpersoneel. We produceren voedselgewassen voor keuken en woongroepen. We ontwikkelen dagbesteding op maat en borgen deze activiteiten in een begeleidershandboek. Ook kennisoverdracht is belangrijk.” Dirk-Jan is teeltadviseur en komt één dag per week naar Rohaan voor begeleiding en advies in de moestuin. “En ho,… we zijn nog niet waar we wezen willen hoor. De uitwerking van onze plannen kan nog beter, maar samen streven we ernaar om het hele jaar door dagbesteding op maat aan te bieden en steeds meer de keuken en de woongroepen te voorzien van de gevraagde gewassen.”
Zowel binnen als buiten van alles te doen
Het oude boerenerf Rohaan tussen Markelo en Goor is een 24-uursvoorziening. In de boerderij en de aangrenzende gebouwen is ruimte voor vijf woongroepen. Er zijn veel verschillende vormen van dagbesteding in en rond de boerderij en in de theeschenkerij. Bij Rohaan wonen volwassenen met een bijzondere hulpvraag. Naast een verstandelijke beperking is vaak sprake van complexe hulpvragen. “De prikkelarme omgeving is belangrijk voor onze cliënten”, vertelt Janneke ten Hove, manager van Rohaan. “We bieden veel structuur, planning, organisatie, overzicht en duidelijkheid, afgestemd op elke individu. Sommigen bewoners houden erg van dieren. We hebben pony’s, een paar varkentjes en een grote vijver met vissen. Anderen werken in de omgeving. Zij houden de vele fiets- en wandelpaden netjes. In de keuken wordt er lekker gekookt en gebakken door onze professionele kok Eelker en zijn assistenten. Steeds meer van wat ze nodig hebben aan groenten, kruiden en fruit, komt uit onze eigen moestuin.”
Gebruiksvriendelijk ingericht
Dirk-Jan spreekt met de begeleiders en cliënten af wat er de komende tijd moet gebeuren in de tuin en wie, wat gaat doen. Hij laat op een tekening de indeling van de moestuin zien. “Kijk we hebben centraal in de tuin een mooie kas voor het zaaigoed en opkweken van tomaten, sla en kruiden. Achter de kas is een plek waar we compost maken van snoeiafval en oude planten. Daarmee bemesten we de verschillende stukken grond en stimuleren we het natuurlijke proces.” Een andere tekening laat zien hoe de irrigatie wordt aangelegd, ofwel het bewateringssysteem langs de verschillende groentebedden. Er zijn twee aardbeienvelden, een aardappelveld, een strook met peulen, wortels en kool maar ook met vruchten en kruiden. De groentesoorten rouleren vrijwel jaarlijks van plek om uitputting van de grond te voorkomen. Aan de andere kant van de tuin is een bloemenveld aangelegd met allerlei meerjarige en inheemse, wilde bloemen en struiken. Tussen de bloemen staat een door de werkplaats gemaakt insectenhotel en er komt nog een bijenkast.
Eigen tuintjes en eigen inbreng
Meerdere cliënten hebben binnen de grote moestuin een eigen groentetuintje waarvoor ze verantwoordelijk zijn. Zo vindt Nigel het heel interessant om zelfvoorzienend te kunnen worden. Hij heeft rode bietjes gezaaid waarvan hij een deel nu oogst en een deel laat staan voor het volgende jaar. Het zaad van de tweedejaars plant kan opnieuw gezaaid worden. Katja houdt van pittig eten. Zij heeft pepertjes, bruine bonen voor chili sin carne en andijvie voor stamppot andijvie geweekt. Deze worden verwerkt in het menu.” De cliënten, de begeleiders en ook Dirk-Jan genieten met volle teugen als ze samen aan het werk zijn in de moestuin. “Dit zo samen doen geeft veel voldoening. Het buiten zijn, het zien groeien van de planten, de kennisoverdracht en vooral… het plezier dat de cliënten hieraan beleven. Ik zie hoe het zelfvertrouwen en de eigenwaarde toeneemt. Dat is zo mooi.”
Biologisch en gezond
Met de cliënten en begeleiders denkt Dirk-Jan na over het onderhoudsvriendelijk maken van de tuin. Hij laat de kweekbakken zien waaraan je zittend kunt werken. “We hebben ook ander zaaigoed gekocht in de vorm van pilletjes. Het is voorgekiemd zaad dat makkelijker is om te zaaien is en dat sneller opkomt en zich tot plant ontwikkelt.” Met de kok Eelker kijkt hij samen vooruit wat er de komende tijd op het menu staat en wat daarvoor nodig is. Dirk-Jan heeft instructies voor het zaaien en verzorgen van de planten op papier uitgewerkt. Hij denkt er zelfs over een ‘moestuincursus’ te gaan ontwikkelen. De eerste voorbereidingen zijn al getroffen. Naast foto’s van elke stap in het proces, heeft hij omschreven wat er gebeuren moet om ervoor te zorgen dat de planten goed groeien en vrucht dragen. “We gebruiken geen bestrijdingsmiddelen en verbouwen alles op een biologisch verantwoorde manier. Dat maakt dat we lekker gezond eten,.. élke dag!”